شهید آیت الله سید محمدباقر صدر پایه‌گذار مکتب اقتصاد اسلامی بود

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ـ تحلیلی طلیعه، سید محمد باقر صدر بنیانگذار اقتصاد اسلامی است. او در عمر کوتاه اما مفید ۴۷ ساله خود، نه تنها توانست اقتصاد اسلامی را به عنوان یک رشته علمی در مقابل اقتصاد سرمایه داری و کمونیستی مطرح و از آن دفاع کند، بلکه در حوزه‌ های دیگری نظیر فلسفه و منطق، فقه و اصول و الهیات پیشبردهای مهمی داشت. به همین منظور با حجت الاسلام حسن آقانظری رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت و گویی را به مناسبت سالروز شهادت آیت الله صدر انجام دادیم که در ادامه آن را می خوانید.

در آن زمان ارائه مکتب اقتصاد سلامی به تعبیر شهید صدر کاری بود که در پی آن بسیاری باور کردند که اسلام هم می تواند مکتب اقتصادی ارائه دهد که متفاوت از مکتب سرمایه داری و سوسیالیسم باشد

آقانظری درباره آرا و نظریه های شهید صدر در حوزه اقتصاد اسلامی گفت: ایشان کتاب «اقتصادنا» را در بیش از ۶۰ سال قبل به نگارش درآورده است. در اقتصاد اسلامی اندیشه ها و روش شهید صدر مطرح است زیرا ایشان در برابر نظام سرمایه داری و مکتب مارکسیسم ایستاد.  در آن زمان مکتب مارکسیسم گسترش زیادی داشت و در میان تحصیلکرده های دانشگاهی نفوذ پیدا کرده بود.

وی افزود: شهید صدر در کتاب اقتصادنا به اقتصاد اسلامی پرداخت. در آن زمان ارائه مکتب اقتصاد سلامی به تعبیر شهید صدر کاری بود که در پی آن بسیاری باور کردند که اسلام هم می تواند مکتب اقتصادی ارائه دهد که متفاوت از مکتب سرمایه داری و سوسیالیسم باشد.

آقانظری بیان کرد: علاوه بر اندیشه های وی، بحث روش شهید صدر هم در اقتصاد اسلامی مطرح است. مهم ترین کار شهید صدر در حوزه اندیشه، روشی است که به کار گرفته اما بر این روش کمتر توجه شده و تقریبا اصلا به کار گرفته نشده است. زیرا شهید صدر ابتدا از احکام فقهی و شریعت شروع به ارائه نظریه کرد و با استفاده از احکام خاصی از شریعت، مکتب اقتصاد اسلامی را ارائه داد.

وی اضافه کرد: اگر فقیهی از علمای شیعه یا اهل سنت رای فقهی داشته باشد، می تواند آن آراء را تنظیم کند اما استنباط از احکام فقهی تنظیم شده روش مخصوص شهید صدر است که اگر نبوغ وی نبود چه بسا کسی از این روش آگاه نمی شد و نمی توانست آن را به عهده بگیرد.

وی بیان کرد: در کتاب «اقتصادنا» اندیشه های شهید صدر مطرح می شود اما متدلوژی شهید صدر در استخراج این اندیشه ها در جایی توضیح داده نشده است تا به آن روش آشنا شویم. روش شهید صدر در اقتصاد اسلامی بسیار کارساز است و باید آن روش کشف شود. به تعبیر شهید صدر وی توانسته مکتب اقتصاد اسلامی را کشف کند. باید روش کشف وی که روشی اجتهادی است مورد بررسی قرار گیرد.

آقانظری با بیان اینکه اکنون از آرا و اندیشه های شهید صدر در حوزه اقتصاد اسلامی بهره گرفته می شود، گفت: اکنون بخشی از آرا و اندیشه های صدر مورد استفاده قرار می گیرد زیرا مباحث اقتصاد اسلامی از نظریه های شهید صدر عبور کرده است. ما امروز در اندیشه های اقتصاد اسلامی مباحثی همچون این که چگونه می توانیم نظریه های علم اقتصاد را ارائه دهیم؟ یا چگونه می توانیم علمی را ارائه دهیم که با اندیشه های اسلامی سازگاری داشته باشد؟ را دنبال می کنیم.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ادامه داد: باید نظریه های علمی در حوزه پول و بانکداری که متناظر با این حوزه ها باشد را بتوان ارائه داد. مباحث جدی در اقتصاد اسلامی شامل نظریه های علمی است و نه اندیشه هایی که در گذشته وجود داشته است.

آقانظری با اشاره به نظریه های شهید صدر در حوزه بانکداری بدون ربا گفت: شهید صدر کتاب «البانک لا ربوی» را درباره بانکداری بدون ربا نوشته است و در آن کتاب بانکداری بدون ربا را پایه گذاری کرد اما نیاز به بررسی بیشتر درباره این نظر وجود دارد. بعد از انقلاب علاوه بر این کتاب چند جزوه با این موضوع را هم به نگارش درآورده است.

وی با اشاره به ارتباط نظریه های شهید صدر در حوزه اقتصاد اسلامی با وضعیت امروز اقتصاد جامعه ایرانی گفت: ارتباط میان این دو مقوله زیرساختی است و این که تولید در اقتصاد اسلامی هدایت شده است یعنی دارای اهداف خاصی است و باید تولید به سوی آن اهداف معطوف شود.

به گفته وی زیرساخت موضوع هدایت تولید در جامعه ایرانی این است که کالاهای ایرانی با کیفیت تولید شود تا هم صادر شود و هم در کشور استفاده شده و جایگزین کالای خارجی شود.

مروز در گوشه تلویزیون حمایت از کالای ایرانی درج شده اما در زمان های حساس از کالاهای خارجی تبلیغ می شود. تبلیغ کالای خارجی با حمایت کالای ایرانی سنخیتی ندارد

وی اظهار کرد: شهید صدر بحثی را با موضوع این که تولید رها نیست و دارای هدف است را مطرح کرده که باید مطابق آن اهداف سیاست گذاری شود و این مطابق سیاست امروز ماست که باید کالای ایرانی جایگزین کالای خارجی شود. در این صورت دیگر کشور تک محصولی نخواهیم بود و دیگر محصولات می توانند صادر شوند.

رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه با اشاره به بی کیفیتی کالای ایرانی و شعار حمایت از کالای ایرانی و تطبیق این دو مساله با یکدیگر گفت: ابتدا باید استراتژی تبلیغ در رسانه را سروسامان داد. برای تبلیغ و آگاهی باید استراتژی حساب شده داشت که بدون آن نمی توان فرآیند فعلی را تغییر داد. از تولید مقاله تا تبلیغات تلویزیون باید تغییر کنند.

وی اظهار کرد: امروز در گوشه تلویزیون حمایت از کالای ایرانی درج شده اما در زمان های حساس از کالاهای خارجی تبلیغ می شود. تبلیغ کالای خارجی با حمایت کالای ایرانی سنخیتی ندارد. بنابراین مشخص می شود که استراتژی وجود ندارد زیرا رفتار متناقض وجود دارد. شاید تلویزیون برای درآمدزایی بیشتر کالای خارجی را تبلیغ می کند اما می توان به جای آن کالای ایرانی با کیفیت را تبلیغ کرد که به نفع منافع ملی است.

وی در پایان گفت: اگر محصول خارجی که در تلویزیون تبلیغ می شود در ایران مونتاژ می شود باید به نام کالای ایرانی تبلیغ شود. رسانه ها برای آگاهی دادن به مردم باید استراتژی داشته باشند و گام اول آن داشتن شفافیت و پرهیز از دروغگویی است. باید باور مردم جامعه در خرید کالای ایرانی جلب شود و از دروغ و مبالغه ممانعت به عمل آید.

انتهای پیام/